Reparacje – fakty i mity

Zrzeczenie się reparacji nie oznacza jednak wygaśnięcia uprawnień obywateli polskich – Ofiar zbrodni niemieckich – do formułowania indywidualnych roszczeń odszkodowawczych.

W kwestii reparacji działo się już potem niezbyt wiele. Najpierw Niemcy twierdzili, że nie mając stosunków dyplomatycznych nie mogą się z nami rozliczyć, a po nawiązaniu tych stosunków w latach 70-tych uznali, że roszczenia te się przedawniły co jest niemożliwe z uwagi na obowiązujące przepisy prawa międzynarodowego. I tak ta swoista zabawa krętactw trwa do dziś.

Dla ówczesnych władz Polski ważniejsze od rozliczenia szkód wojennych była kwestia uznania przez RFN naszych zachodnich i północnych granic co zakończyło się układem z 7 grudnia 1970 r. o podstawach normalizacji stosunków między naszymi państwami, a kanclerz Willi Brandt doskonale wykorzystał swoje układy z Kremlem i sprawa realnych reparacji i odszkodowań na długo została zamieciona pod dywan.
Mimo jednak twardego zarzekania się Niemiec, że nie są nam nic winni to jednak naciski europejskiej opinii publicznej doprowadziły do kilku porozumień w sprawie skromnego wynagrodzenia naszych strat i cierpień. W 1972 PRL uzyskała jeden z tzw. “gestów humanitarnych” jak to nazywają nasi sąsiedzi, który miał wymiar 100 mln DM i przeznaczony był dla ofiar eksperymentów pseudomedycznych z lat okupacji, a kolejne 1,3 mld DM w 1975 r. uzyskała Polska jako odszkodowanie za świadczenia emerytalno-rentowe dla osób uprawnionych tzn. robotników cywilnych i przymusowych, którym potrącano składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. RFN przyznała również Polsce nisko oprocentowany kredyt w wysokości 1 mld DM w zamian za wypuszczenie 125 tys. naszych obywateli.

W 1990 r. nastąpiło zjednoczenie Niemiec. Traktat “o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec” podpisany w Moskwie zwany powszechnie traktatem „2+4” nie jest za sprawą matactw Niemiec /m.inn. przez blokowanie zwołania konferencji pokojowej/ traktatem pokojowym choć uparcie tak go przedstawiają niemieccy politycy. Nie reguluje się w nim mimo sugerującego to tytułu spraw związanych z rozliczeniem skutków wojny wywołanej przez III Rzeszę, a Polska nie była stroną umowy. I znowu najważniejsze dla rządu T.Mazowieckiego było trwałe uznanie naszej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, a nie kwestie reparacji. Mimo kluczenia kanclerza Kohla, a dzięki wsparciu czwórki mocarstw w traktacie zjednoczeniowym nałożono na RFN obowiązek zagwarantowania naszej zachodniej granicy. I taki traktat został podpisany 14 listopada 1990 w 5 tygodni po zjednoczeniu Niemiec. Kohl w pewnym momencie chciał nawet uzależnić uznanie granicy od potwierdzenia zrzeczenia się reparacji z 1953 r. do czego jednak nie doszło. Całość negocjacji, a zwłaszcza zamiecenie pod dywan spraw rozliczeń wojennych uznaje się za majstersztyk dyplomacji niemieckiej /sic/.

Kolejny “gest humanitarny” to umowa z 16 października 1991 r. i 500 mln DM wpłacone na konto specjalnej Fundacji”Polsko-Niemieckie Pojednanie”, która miała je wypłacić żyjącym więźniom obozów koncentracyjnych i robotnikom przymusowym. Przy okazji tej umowy rząd RP zobowiązał się wobec rządu RFN do niepopierania roszczeń o odszkodowania polskich obywateli ofiar zbrodni niemieckich /sic!/.

Na przełomie tysiąclecia toczyły się nadal międzynarodowe negocjacje w sprawie odszkodowań, które doprowadziły do utworzenia w RFN Fundacji “Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość” z funduszem 10 mld DM z przeznaczeniem na wypłaty dla różnych kategorii Ofiar w tym dla małoletnich dzieci. Przy okazji podpisując wspólne oświadczenie kilku państw m.inn. USA, Federacji Rosyjskiej, Izraela polski rząd zgodził się, że te 10 mld DM to górna granica i ostateczna kwota przeznaczona na wypłaty. Z tej puli 484 tys. polskich ofiar otrzymało ok. 3,5 mld złotych. Słusznie Niemcy nie nazywają tych kwot odszkodowaniem zważywszy na ich wysokość średnio ok. 7230 zł na osobę za często wieloletnią katorgę w trudnych do wyobrażenia sobie dziś warunkach. Zakładając, że Niemcy zmusili do niewolniczej pracy ok. 4,920 mln Polaków /wg. K.H.Roth i H.Rubner / to symbolicznie przekazali każdemu z nich kwotę ok. 711 zł co uznać należy za splunięcie ich Ofiarom w twarz.

Wzmożona aktywność niemieckiego “Związku Wypędzonych” i powołanie Powiernictwa Pruskiego mającego zająć się roszczeniami wobec Polski obudziło polskich posłów i doprowadziło do podjęcia przez Sejm RP dwóch uchwał: 11 marca 2004 r. stwierdzającej, że wszystkie sprawy związane z przejęciem przez Polskę majątków po byłych przesiedleńcach z Ziem Odzyskanych uważa się za ostatecznie zakończone, oraz z 10 września tego roku o tym, że “Polska nie otrzymała dotychczas stosownej kompensaty finansowej i reparacji wojennych za olbrzymie zniszczenia oraz straty materialne i niematerialne spowodowane przez niemiecką agresję, okupację, ludobójstwo i utratę niepodległości przez Polskę; Sejm RP wzywa Rząd Rzeczypospolitej Polskiej do podjęcia stosownych działań w tej materii wobec rządu RFN”. Dalej stwierdza się, że “Polska nie ma żadnych zobowiązań wobec RFN wynikających z II WŚ i jej następstw”. To RFN ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec swoich obywateli za szkody poniesione wskutek przesiedleń będących realizacją postanowień Umowy Poczdamskiej.

Ogółem Polska i polskie Ofiary zbrodni niemieckich w ciągu tych kilkadziesięciu lat otrzymały w formie różnych “gestów humanitarnych” ok. 2 mld Euro.

Wg Raportu o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji niemieckiej w czasie II Wojny Światowej 1939-1945 opublikowanego 1 września 2022 r. nasze roszczenia wobec RFN to kwota 6 bilionów 220 miliardów 206 milionów zł, a więc ok. 1,5 biliona Euro. Autorzy tego Raportu podkreślają, że są to wyliczenia oparte o konserwatywne założenia, a więc nie mogą być podważone i nie ujmują niektórych kategorii strat w tym szczególnie ważnych i znaczących strat demograficznych. Wyliczenie przez prof. Ryszarda Domańskiego z SGH naszych strat wojennych metodą dochodową podnosi sumę należnych nam reparacji i odszkodowań do kwoty ok. 10 bilionów USD na dzień 1.01.2018 r., bo kwota ta im dalej od wojny ciągle rośnie.
Uzyskane zatem do tej pory sumy ok. 2 mld Euro to mniej więcej od 0,02% do 0,13% należnych nam kwot. Osobną kwestią jest sposób rozdysponowania powyższych kwot przez nasze władze dla osób uprawnionych co niekoniecznie miało związek ze sprawiedliwością.

Nigdzie w żadnych negocjacjach i rozmowach o rozliczeniu zaszłości okupacyjnych nie mówi się o rodzinach Ofiar, a zwłaszcza zstępnych Ofiar co jest trudne do pogodzenia wobec tragicznych warunków materialnych i społecznych w jakich ci następcy byli wychowywani i jaki to wywarło wpływ na ich rozwój i osiągnięcia, a tym samym na rozwój naszego kraju.

W tym krótkim opracowaniu podkreślić należy rażąco cyniczny stosunek elit państwa niemieckiego wobec skali odpowiedzialności narodu niemieckiego za zapaść cywilizacyjną jaką spowodowała okupacja niemiecka i jej następstwa dla naszego Państwa i Narodu. 

Większość działań organów RFN w sprawie reparacji i odszkodowań dla polskich Ofiar to “maskirowka” – gra pozorów nastawiona na wprowadzenie w błąd opinii światowej co do prawdziwych zamiarów i czynów pod szyldem ładnie brzmiących inicjatyw np. powołanie wspomnianych wyżej pięknie nazwanych fundacji czy wyolbrzymianie przekazanych jak widzimy niewielkich wobec skali zbrodni kwot. Miarą zaś cynizmu i arogancji oraz rasistowskiego myślenia tych elit jest niedawna wypowiedź jednego z niemieckich dyplomatów o tym, że Polska nie jest w tej lidze, z którą należy się liczyć. I to wszystko dzieje się w atmosferze szczególnego, ale wyłącznie deklaratywnego uwielbienia i poszanowania dla praw człowieka i tzw. “europejskich” wartości, których używa się jak pałki na niepoprawnych.
A na koniec trzeba podkreślić, że zdecydowana większość należnych nam reparacji i wszystkich odszkodowań cywilnych powstała w wyniku świadomych i zaplanowanych działań państwa niemieckiego zakwalifikowanych przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze w 1946 r. jako zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciw pokojowi i zbrodnie ludobójstwa, które nie ulegają przedawnieniu. Organa III Rzeszy Niemieckiej pogwałciły na terenie okupowanej Polski wszelkie prawa i zwyczaje prowadzenia wojny, a samą okupację Trybunał uznał za zbrodnię wojenną. Republika Federalna Niemiec zaś jako następca zbrodniczej III Rzeszy Niemieckiej ponosi odpowiedzialność cywilną za umyślne nie wypełnianie cywilno-prawnych zobowiązań odszkodowawczych dla Ofiar wojny i nieodwołalną odpowiedzialność moralną.

Umowa Poczdamska mimo że Polska w niej właściwie nie uczestniczyła, choć nasz rząd był jako jedyny konsultowany w sprawie części postanowień, ma dla nas podstawowe znaczenie zwłaszcza w sprawie granic, ludności i odszkodowań i co szczególnie ważne zachowuje swą moc nieodwołalnie czy to się podoba Niemcom czy nie.