Mistrz mowy polskiej, znawca Piłsudskiego
Pożegnanie Bohdana Urbankowskiego (1943-2023)
- Dodano:
- Kategorie: Kultura
Piłsudczyk i romantyk, przed 1989 r. aktywny w obu obiegach, energię miał niespożytą. Pisał też do końca. Każda “Opinia” przynosiła jego nowe teksty. Ostatnio przybliżał twórczość największych naszych pisarzy: Henryka Sienkiewicza i Stefana Żeromskiego. Czytelnika szanował, ale nie przeceniał. Wiedział doskonale, że warto przypominać nie tylko szczegóły biografii ale i fabuły tym, co “W pustyni i w puszczy”, “Syzyfowe prace” czy “Trylogię” poprzedni raz przeczytali w dzieciństwie. Kulturę polską pojmował jako jedność.
Dla wielu pozostanie przede wszystkim autorem “Marzyciela i stratega”, portretu psychologicznego i intelektualnego Józefa Piłsudskiego. Wskazywał w nim
na rolę poezji romantycznej w formowaniu się osobowości przyszłego Marszałka. Na szlachecki rodowód jego systemu wartości. W Piłsudskim widział bohatera ale też spójny i twardy charakter, pozbawiony sprzeczności. Pozostawał pod wielkim urokiem jego postaci.
Niepokorny od zawsze, budował Konfederację Nowego Romantyzmu – na przełomie lat 60. i 70. tym różniącą się od konkurencyjnej Nowej Fali (tworzonej m.in. przez Stanisława Barańczaka i Juliana Kornhausera, z których pierwszy stał się znany również jako członek KOR, a drugi jako teść prezydenta Andrzeja Dudy), że nie szukała już inspiracji nawet w nowoczesnym i nieortodoksyjnym marksizmie rodem ze zbuntowanej Sorbony i podobnie zrewoltowanych campusów amerykańskich, lecz w rodzimej tradycji. W akademiku przy ulicy Kickiego w Warszawie trwały niezliczone dyskusje nie tylko o poezji. Oddajmy zresztą głos samemu Bohdanowi Urbankowskiemu, niestety po raz pierwszy pośmiertnie: “(..) Program Nowego Romantyzmu którego współtwórcą był także niżej podpisany, zrodził się w kręgu Klubu Artystów Anarchistów. Następnie – podczas cyklu imprez, zorganizowanych w 5. rocznicę śmierci [Władysława] Broniewskiego ogłoszony został programem Forum Poetów Hybrydy (..). Był to ruch – tak to trzeba ocenić – eklektyczny, powołujący się na Cieszkowskiego i
Dembowskiego, na Brzozowskiego i Abramowskiego, nawet na Piłsudskiego i Dmowskiego jednocześnie. W estetyce ruch noworomantyczny postulował przywrócenie sztuce, zwłaszcza zaś teatrowi i poezji jej para-sakralnej roli” [3]. Wśród założycieli ogłoszonej w 1973 r. Konfederacji Nowego Romantyzmu oprócz Urbankowskiego znaleźli się m.in. Jacek Bierezin i Anna Frajlich.
Artystyczne podziały przełożą się niebawem na polityczne frakcje w rodzącej się opozycji demokratycznej. Stanisław Barańczak zostanie w 1976 r. jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników, o czym była już mowa. Zaś Bohdan Urbankowski doradza założycielowi Konfederacji Polski Niepodległej Leszkowi Moczulskiemu. Ze środowiskiem niepodległościowym zwiąże się do końca życia.
Żadnych złudzeń nie przejawia wobec obowiązującego w Polsce przed 1989 r. ustroju. W drugim obiegu w latach 80 posługuje się aż dziesięcioma pseudonimami, tyle przynajmniej ich wymienia ich słownik zestawiony przez Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk [4].
Pisze dramaty romantyczne, podobnie jak oryginały XIX-wieczne bardziej “do czytania” niż na scenę. Z teatrem jednak jest związany, w Płocku, gdzie presja władzy okazuje się mniejsza, pełni funkcję kierownika literackiego. Gdy w stanie wojennym jedzie do stolicy, wiąże się to z rozmaitymi niespodziankami.
Po południu wracałem z żoną do Warszawy. Pod wpływem impulsu wysiedliśmy w połowie drogi, poczekaliśmy na autobus przedzierający się ze stolicy w stronę Płocka – i wylądowaliśmy w znanym z wakacji hoteliku w Wyszogrodzie. Okazało się, że miałem dobrą intuicję: gdy w końcu wróciliśmy do Warszawy, na schodach zatrzymał nas sąsiad: byli po pana. Tę noc spędziłem znów poza domem” [5].
Esbekom po latach wystawi rachunek znakomitą powieścią “Ja, Szekspir. Ja, Bóg”, której bohaterem staje się resortowy karierowicz: chłopak z biednej rodziny, z czasem dochodzący do specjalnych zadań w postaci inwigilowania czołowych pisarzy i dorabiający się generalskich szlifów.
Entuzjasta polskości Bohdan Urbankowski, miał wpływ na tworzenie wielu propozycji jej nowoczesnego formatu. Dla nurtu niepodległościowego nie stał się jednak szamanem, jak Adam Michnik dla drugiej flanki dawnej antykomunistycznej opozycji – lecz tym, kto prowokuje dyskusje. Stawia pytania i stara się na nie odpowiedzieć. Jakby całym swoim życiem pragnął zaświadczyć, że szczególnie ważne dla niego pojęcie filozofii czynu nie jest wyłącznie sloganem.
Łukasz Perzyna
Nieludzka twarz demokracji walczącej
Barbara Skrzypek była przesłuchiwana w środę w prokuraturze przez cztery godziny, bez obecności pełnomocnika, którego do udziału nie dopuszczono. Zmarła w sobotę. Jednak ta sama prokurator Ewa Wrzosek, która przesłuchanie prowadziła, straszy odpowiedzialnością karną tych, co oba te fakty połączą. Mimo, że ich związek przyczynowo-skutkowy wydaje się oczywisty dla myślącego
Śmigłowce, papierowy tygrys i szczerzenie zębów
Władza, raczej bezradna wobec codziennych prostych spraw obywateli, zapewnia wobec narastającego zagrożenia, że jesteśmy silni, zwarci, gotowi. Co ciekawe, tromtadracja ta łączy zwalczających się nawzajem premiera Donalda Tuska i prezydenta Andrzeja Dudę. Wzbudza obawy, wynikające nie tylko ze smutnych analogii historycznych.Czytaj więcej ..
Panika aż Trzaska
Postrzeganie Trzaskowskiego przez resztę kraju przez pryzmat awarii Czajki czy potiomkinowskich inwestycji w Warszawie wydaje się czymś naturalnym, bo zabrakło przez siedem lat rządów tego prezydenta w stolicy projektów naprawdę wizjonerskich i potrzebnych mieszkańcom, a nie tylko atrakcyjnych jak kładka dla turystów wpadających do Warszawy na jeden weekend.Czytaj
Kruche sojusze i linia Wisły
Wstrzymanie przez Donalda Trumpa pomocy dla Ukrainy dało się przewidzieć. Polska płaci dziś krańcowym niepokojem za zaniechania kolejnych ekip nią rządzących. Zarówno naiwny proamerykanizm Prawa i Sprawiedliwości jak opcja niemiecka Koalicji Obywatelskiej nie okazują się przydatne do odnowienia systemu bezpieczeństwa.Czytaj więcej ..
Żegnamy Wojciecha Gawkowskiego (1966-2025)
Miał niepowtarzalny styl zarówno w sądowej sali, gdy występował w adwokackiej todze, reprezentując m.in. Tomasza Sakiewicza na długo przed obecną dekadą, ale też w polityce, w której kariery sam wprawdzie nie zrobił, ale jako szef młodzieży w KPN utorował drogę mnóstwu znakomitych inicjatyw. Czytaj więcej ..
© 2023 Copyright: Grupa Medialna Gruszka
